TÀI LIỆU 
HỎI – ĐÁP  VỀ NGHIỆP VỤ TÀI CHÍNH – NGÂN SÁCH CẤP XÃ

(Áp dụng khi triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp)

 Trong bối cảnh cả nước đang tích cực triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp (tỉnh và xã) theo chủ trương của Đảng và Nhà nước, yêu cầu đặt ra là tổ chức bộ máy tinh gọn, hoạt độnghiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, đồng thời bảo đảm quyền lợi và nghĩa vụ của người dân, doanh nghiệp.

Thực tiễn cho thấy, quá trình chuyển sang mô hình mới phát sinh nhiều vướng mắc, đặc biệt trong lĩnh vực tài chính – ngân sách ở cấp xã. Việc tháo gỡ kịp thời những vướng mắc này sẽ giúp chính quyền cơ sở vận hành ổn định, thực hiện tốt các nhiệm vụ thu – chi và cung cấp dịch vụ công cho người dân.

Với chức năng, nhiệm vụ được giao, Bộ Tài chính đã phối hợp với các cơ quan liên quan tổng hợp kiến nghị của địa phương, trên cơ sở đó biên soạn “Cẩm nang Hỏi – Đáp về nghiệp vụ tài chính – ngân sách cấp xã” nhằm:

- Giải đáp nhanh và rõ ràng các câu hỏi thường gặp trong quá trình thực hiện nhiệm vụ tài chính – ngân sách ở cấp xã;

- Hệ thống hóa quy định pháp luật và quy trình nghiệp vụ thành từng tình huống cụ thể, dễ tra cứu;

- Giúp cán bộ xã, phường có thể thực hiện ngay công việc mà không phải tìm kiếm nhiều văn bản riêng lẻ.

Bộ Tài chính trân trọng giới thiệu tài liệu này và mong nhận được ý kiến góp ý từ các cơ quan, đơn vị để tiếp tục hoàn thiện cẩm nang trong thời gian tới.

NỘI DUNG HỎI – ĐÁP

I. TỔ CHỨC BỘ MÁY TÀI CHÍNH – KẾ TOÁN XÃ

1.Câu hỏi 1: Phòng chuyên môn, Trung tâm Chính trị xã có là đơn vị dự toán cấp I không? Có được mở tài khoản, hạch toán riêng không?  

Trả lời:

Bộ Tài chính đã có văn bản số 11113/BTC-NSNN ngày 21/7/2025 hướng dẫn một số nội dung về tài chính - NSNN áp dụng tại cấp xã, trong đó hướng dẫn, căn cứ tình hình thực tế của địa phương và chức năng, nhiệm vụ của từng đơn vị, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương hướng dẫn Uỷ ban nhân dân xã xác định lựa chọn đơn vị được Uỷ ban nhân dân xã giao dự toán (đơn vị dự toán cấp I) cho phù hợp. Như vậy, việc các phòng chuyên môn của xã có phải là đơn vị dự toán cấp I hay không do các địa phương lựa chọn, quyết định. Việc mở tài khoản của các phòng sẽ căn cứ vào việc các phòng có phải là đơn vị dự toán cấp I.

Đối với Trung tâm Chính trị xã: Hiện nay Bộ Tài chính đã trình Chính phủ ban hành Nghị định quy định về quản lý, sử dụng ngân sách nhà nước đối với một số hoạt động của Đảng Cộng sản Việt Nam, trong đó có hướng dẫn đối với các trung tâm chính trị xã. Sau khi Nghị định được ban hành, đề nghị thực hiện theo quy định.

2. Câu số 2: Ủy ban Mặt trận Tổ quốc xã có thể chung tài khoản, con dấu, mã số thuế với Văn phòng Đảng ủy xã?

Trả lời:

Mỗi đơn vị dự toán cấp I, đơn vị sử dụng ngân sách phải có con dấu, tài khoản, mã số thuế riêng. Việc Ủy ban Mặt trận Tổ quốc xã dùng chung tài khoản, con dấu, mã số thuế với Văn phòng Đảng ủy xã không phù hợp quy định hiện hành. Tuy nhiên, do Ủy ban Mặt trận Tổ quốc xã không có kế toán chuyên trách, trong giai đoạn chuyển tiếp, có thể bố trí kế toán kiêm nhiệm từ Văn phòng Đảng ủy xã.

3. Câu số 3: Quy định về việc bố trí kế toán tại các đơn vị dự toán cấp xã.

Trả lời:

Bộ Tài chính đã có văn bản số 11744/BTC-QLKT ngày 31/7/2025 về tổ chức bộ máy kế toán và đăng ký chữ ký kế toán trưởng của đơn vị tại KBNN, trong đó đã quy định:

- Thủ trưởng đơn vị kế toán có trách nhiệm tổ chức bộ máy kế toán, người làm kế toán, bổ nhiệm kế toán trưởng phù hợp quy định: Trường hợp đơn vị kế toán chỉ có một người làm kế toán hoặc một người làm kế toán kiêm nhiệm thì không thực hiện bổ nhiệm kế toán trưởng mà bổ nhiệm người làm kế toán duy nhất đó phụ trách kế toán. Trường hợp đơn vị kế toán phải bổ nhiệm kế toán trưởng nhưng chưa bổ nhiệm được ngay thì bố trí người phụ trách kế toán; thời gian bố trí người phụ trách kế toán tối đa 12 tháng, sau đó đơn vị kế toán phải bố trí người làm kế toán trưởng theo đúng quy định.

- Việc xây dựng vị trí việc làm; thẩm quyền, thủ tục bổ nhiệm kế toán trưởng, phụ trách  kế toán của đơn vị kế toán thực hiện theo hướng dẫn của Bộ Nội vụ tại văn bản số 4444/BNV-CCVC ngày 28/6/2025 và quy định của pháp luật hiện hành.

II. NGÂN SÁCH, DỰ TOÁN VÀ HẠCH TOÁN

4. Câu số 4: Văn phòng Đảng ủy xã có phải mở tài khoản tại Kho bạc Nhà nước không?

Trả lời:

Tại văn bản số 11113/BTC-NSNN ngày 21/7/2025, Bộ Tài chính đã hướng dẫn Văn phòng Đảng ủy xã là đơn vị dự toán cấp I của ngân sách xã. Theo đó, trường hợp Văn phòng Đảng ủy xã được giao dự toán thu, chi NSNN thì phải mở tài khoản tại Kho bạc nhà nước. Quy trình, thủ tục, hồ sơ đăng ký sử dụng tài khoản tại kho bạc nhà nước được thực hiện theo quy định tại Điều 12 Nghị định số 11/2020/NĐ-CP ngày 20/1/2020 của Chính phủ quy định về thủ tục hành chính thuộc lĩnh vực Kho bạc Nhà nước.

5.Câu số 5:Nguồn chi trả lương và các khoản đóng góp cho hợp đồng lao động theo Nghị định 111/2022/NĐ-CP được bố trí thế nào?

Trả lời:

Tại Điều 12 Nghị định số 111/2022/NĐ-CP ngày 30/12/2022 của Chính phủ về hợp đồng đối với một số loại công việc trong cơ quan hành chính và đơn vị sự nghiệp công lập, đã quy định cụ thể nguồn kinh phí chi trả việc ký kết hợp đồng cụ thể:

1. Đối với hợp đồng dịch vụ hoặc hợp đồng lao động thực hiện công việc hỗ trợ, phục vụ tại:

a) Cơ quan hành chính: Kinh phí thực hiện hợp đồng từ nguồn ngân sách nhà nước, nguồn thu khác (nếu có); nằm ngoài quỹ lương của cơ quan, đơn vị;

b) Đơn vị nhóm 1 và đơn vị nhóm 2: Kinh phí thực hiện hợp đồng được bảo đảm từ nguồn kinh phí tự bảo đảm của đơn vị theo quy định của pháp luật về cơ chế tự chủ tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập;

c) Đơn vị nhóm 3: Sử dụng nguồn thu hoạt động sự nghiệp để thực hiện hợp đồng; ngân sách nhà nước hỗ trợ (nếu có), bảo đảm không làm tăng tổng chi thường xuyên từ nguồn ngân sách nhà nước theo quy định;

d) Đơn vị nhóm 4: Kinh phí thực hiện hợp đồng được bố trí trong nguồn kinh phí chi thường xuyên theo quy định của pháp luật về cơ chế tự chủ tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập.

2. Đối với hợp đồng lao động làm chuyên môn, nghiệp vụ tại:

a) Đơn vị nhóm 1 và đơn vị nhóm 2: Thực hiện theo quy định tại điểm b khoản 1 Điều này;

b) Đơn vị nhóm 3: Thực hiện theo quy định tại điểm c khoản 1 Điều này;

c) Đơn vị nhóm 4 (trừ đơn vị nhóm 4 thuộc lĩnh vực giáo dục và y tế): Thực hiện theo quy định tại điểm d khoản 1 Điều này;

d) Đơn vị nhóm 4 thuộc lĩnh vực giáo dục và y tế: Kinh phí thực hiện hợp đồng đối với số lao động hợp đồng do Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quyết định theo quy định tại khoản 4 Điều 9 Nghị định này được bố trí từ nguồn kinh phí chi thường xuyên ngân sách địa phương (ngoài kinh phí giao tự chủ của đơn vị). Đối với các đơn vị trực thuộc các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, cơ quan quản lý ở Trung ương do ngân sách trung ương bảo đảm theo quy định của pháp luật về phân cấp ngân sách.

3. Đối với hợp đồng dịch vụ làm chuyên môn, nghiệp vụ quy định tại khoản 6 Điều 9 Nghị định này:

a) Đơn vị nhóm 1, nhóm 2: Thực hiện theo quy định tại điểm b khoản 1 Điều này;

b) Đơn vị nhóm 3: Thực hiện theo quy định tại điểm c khoản 1 Điều này;

c) Đơn vị nhóm 4: Thực hiện theo quy định tại điểm d khoản 2 Điều này.

4. Đối với các đơn vị thực hiện cơ chế tài chính đặc thù: Tiền lương lao động hợp đồng và chi khác (nếu có) cho lao động hợp đồng thực hiện theo cơ chế tài chính đặc thù do cấp có thẩm quyền phê duyệt.

6. Câu số 6: Quản lý, sử dụng ngân sách nhà nước đối với Văn phòng Đảng ủy xã.

Trả lời:

Hiện nay, Bộ Tài chính đang trình Chính phủ Nghị định quy định về quản lý, sử dụng NSNN đối với một số hoạt động của Đảng Cộng sản Việt Nam. Sau khi Nghị định được ban hành, đề nghị thực hiện theo Nghị định.

7. Câu số 7: Mức chi công tác phí, hội nghị theo mô hình CQĐP 2 cấp khi tỉnh sáp nhập có khoảng cách xa.

Trả lời:

Ngày 19/3/2025, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư số 12/2025/TT-BTC sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 40/2017/TT-BTC ngày 28 tháng 4 năm 2017 của Bộ trưởng Bộ Tài chính quy định chế độ công tác phí, chế độ chi hội nghị.

Triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp, nhiều vấn đề phát sinh trong thực tế (khoảng cách đi lại xa,…) các Bộ cơ quan trung ương sẽ rà soát các chế độ, chính sách để trình cấp có thẩm quyền sửa đổi hoặc ban hành mới trong thời gian tới để chính quyền địa phương hai cấp vận hành thông suốt, hiệu quả.

8. Câu số 8:  Cách hạch toán các khoản thu ngoài ngân sách của đơn vị cấp xã.

Trả lời:

Việc hạch toán các khoản thu ngoài ngân sách của cấp xã được thực hiện theo điều 15,16,17,18, thông tư 344/2016/TT-BTC ngày 30/12/2016,cụ thể:

“Điều 15. Các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách của xã

1. Các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách của xã quy định tại Thông tư này là các quỹ do cơ quan có thẩm quyền quyết định thành lập và các khoản đóng góp trên nguyên tắc tự nguyện của nhân dân do thôn, bản huy động đã được Hội đồng nhân dân xã quyết định nhưng không đưa vào ngân sách xã theo chế độ quy định. Nội dung, mức và phương thức quản lý thu, chi quỹ thực hiện theo quy định của Nhà nước đối với từng quỹ và quy định của Hội đồng nhân dân xã.

2. Bộ phận tài chính, kế toán xã có nhiệm vụ giúp Ủy ban nhân dân xã quản lý các quỹ trên (thực hiện thu, chi, mở sổ theo dõi riêng; tổ chức hạch toán, quyết toán riêng từng quỹ; thực hiện chế độ báo cáo theo quy định,...). Kinh phí của các quỹ chưa sử dụng hết trong năm được chuyển sang năm sau.

3. Ủy ban nhân dân xã báo cáo kết quả hoạt động hằng năm của từng quỹ cho Hội đồng nhân dân xã, Phòng Tài chính - Kế hoạch huyện.

Điều 16. Tài chính các hoạt động sự nghiệp của xã

1. Tài chính các hoạt động sự nghiệp của xã bao gồm các khoản thu, chi phát sinh từ các hoạt động của trung tâm học tập cộng đồng, văn hóa thông tin, thể dục thể thao, các hoạt động quản lý đò, chợ, đầm, hồ, ao, đất đai, tài nguyên, bến bãi và các hoạt động sự nghiệp khác do Ủy ban nhân dân xã trực tiếp đứng ra tổ chức và quản lý theo chế độ quy định.

2. Tài chính các hoạt động sự nghiệp của xã được tổ chức quản lý thống nhất theo nguyên tắc:

a) Ủy ban nhân dân xã giao cho các bộ phận, tổ chức, cá nhân, hộ gia đình của xã trực tiếp thực hiện từng loại hoạt động sự nghiệp. Các bộ phận, tổ chức, cá nhân, hộ gia đình được Ủy ban nhân dân xã giao phải lập kế hoạch tài chính hằng năm, tính toán đầy đủ các khoản thu, các khoản chi; số phải nộp ngân sách xã hoặc số hỗ trợ từ ngân sách xã theo chế độ quy định (nếu có) trình Ủy ban nhân dân xã phê duyệt để thực hiện, Ủy ban nhân dân xã có nhiệm vụ tổng hợp báo cáo kế hoạch tài chính và kết quả tài chính hàng năm của từng hoạt động sự nghiệp trình Hội đồng nhân dân xã. Hội đồng nhân dân xã giám sát các hoạt động sự nghiệp này;

b) Bộ phận tài chính, kế toán xã giúp Ủy ban nhân dân xã quản lý tài chính các hoạt động sự nghiệp của xã, hướng dẫn các đơn vị, tổ chức, cá nhân, hộ gia đình được giao thực hiện các hoạt động sự nghiệp trong việc tổ chức hạch toán và quyết toán thu, chi; thực hiện chế độ báo cáo tài Chính phù hợp với từng hoạt động, kiểm tra thường xuyên và đột xuất tình hình tài chính của các hoạt động này.

Điều 17. Các hoạt động tài chính của thôn, bản

1. Các khoản đóng góp trên nguyên tắc tự nguyện của nhân dân để sử dụng vào các mục đích cụ thể phục vụ cho lợi ích chung của cộng đồng thôn, bản do thôn, bản trực tiếp huy động và không đưa vào ngân sách xã.

2. Việc huy động chỉ được thực hiện sau khi có sự thống nhất, tự nguyện của nhân dân về chủ trương, mức huy động và phải báo cáo Ủy ban nhân dân xã. Ủy ban nhân dân xã phải hướng dẫn thôn, bản mở sổ sách ghi chép đầy đủ, cụ thể các khoản thu, chi và công khai với nhân dân kết quả huy động, sử dụng các nguồn tài chính trên. Khoản huy động chỉ được sử dụng cho đúng nội dung công việc cụ thể mà nhân dân đã thống nhất. Trường hợp tiền huy động chưa sử dụng, thôn, bản có thể nhờ xã gửi vào tài khoản tiền gửi của xã tại Kho bạc Nhà nước, ngân hàng thương mại hoặc các tổ chức tín dụng hợp pháp. Được nhân dân trong thôn thống nhất, thôn có thể gửi tiền huy động chưa sử dụng vào tài khoản tiền gửi của thôn mở tại ngân hàng thương mại hoặc các tổ chức tín dụng. Bộ phận tài chính, kế toán xã có nhiệm vụ giúp Ủy ban nhân dân xã hướng dẫn, kiểm tra (khi cần thiết) về tài chính đối với hoạt động tài chính thôn, bản.

Điều 18. Các hoạt động tài chính khác của xã

1. Hoạt động tài chính ngoài ngân sách của các tổ chức Đảng, đoàn thể được quản lý theo điều lệ của từng tổ chức, không đưa vào ngân sách xã và không thuộc các hoạt động tài chính khác của Ủy ban nhân dân xã. Các tổ chức Đảng, đoàn thể ở xã phải cử người mở sổ sách theo dõi cụ thể từng khoản thu, chi; tự tổ chức thu, chi và thực hiện chế độ báo cáo, công khai tài chính theo quy định của từng tổ chức.

2. Các khoản được ủy thác thu hộ, chi hộ: gồm các khoản thu, chi thuộc nhiệm vụ do các tổ chức, cơ quan khác ủy thác xã thu hộ, chi hộ. Bộ phận tài chính, kế toán xã giúp Ủy ban nhân dân xã thực hiện các khoản được ủy thác thu hộ, chi hộ theo chế độ quy định, mở sổ sách.”

9. Câu số :  Thẩm quyền điều chỉnh dự toán chi thường xuyên trong năm của cấp xã.

Trả lời: Tại khoản 3 Điều 49 Luật NSNN năm 2015 và khoản 3 Điều 51 Luật NSNN năm 2025 quy định: “Ngoài cơ quan có thẩm quyền giao dự toán ngân sách, không tổ chức hoặc cá nhân nào được thay đổi nhiệm vụ ngân sách đã được giao.”; Như vậy, dự toán chi thường xuyên trong năm của cấp xã được cấp có thẩm quyền nào giao thì cấp đó có thẩm quyền điều chỉnh dự toán.

10. Câu số 10: Quy định về lập và phân bổ dự toán thu, chi của cấp xã sau sáp nhập.

Trả lời:

Bộ Tài chính đã có văn bản số 11113/BTC-NSNN ngày 21/7/2025 hướng dẫn một số nội dung về tài chính - NSNN áp dụng tại cấp xã, trong đó đã hướng dẫn cụ thể công tác lập dự toán ngân sách xã năm 2026.

11. Câu số 11:  Thời điểm khóa sổ và lập báo cáo quyết toán năm của cấp xã.

Trả lời:

a) Đối với quyết toán ngân sách năm 2024:

- Thời gian chỉnh lý quyết toán ngân sách nhà nước kết thúc vào ngày 31 tháng 01 năm sau.

- Thời hạn phê chuẩn quyêt toán ngân sách cấp xã: Do HĐND cấp tỉnh quy định cụ thể. Tuy nhiên, thực hiện chủ trương sắp xếp ĐVHC các cấp, Bộ Tài chính đã có văn bản số 4205/BTC-NSNN ngày 02/4/2025 hướng dẫn nguyên tắc xử lý tài chính, NSNN khi tổ chức lại ĐVHC các cấp và xây dựng mô hình tổ chức CQĐP 02 cấp; trong đó: Căn cứ Luật Ngân sách nhà nước và các văn bản hướng dẫn, Đề án sắp xếp, đề nghị các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương trước khi sắp xếp phải hoàn thành công tác quyết toán ngân sách năm 2024 theo đúng quy định, đảm bảo thời gian trình để Hội đồng nhân dân phê chuẩn quyết toán ngân sách từng cấp như sau: Đối với quyết toán ngân sách cấp xã trước ngày 30 tháng 4 năm 2025.

- Đối với quyết toán ngân sách năm 2025: Thực hiện theo quy định của Luật NSNN năm 2025, trong đó:

- Thời gian chỉnh lý quyết toán ngân sách nhà nước kết thúc vào ngày 31 tháng 01 năm sau.

- Hội đồng nhân dân cấp xã xem xét, phê chuẩn báo cáo quyết toán ngân sách cấp mình trước ngày 31 tháng 3 năm sau.

III. CHẾ ĐỘ, CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ

12. Câu số 12: Chế độ bồi dưỡng khi tham gia các lớp tập huấn, hội nghị của cấp xã.

Trả lời:

Đề nghị thực hiện theo Thông tư số 12/2025/TT-BTC ngày 19/3/2025 và Thông tư số 40/2017/TT-BTC ngày 28/4/2017 của Bộ trưởng Bộ Tài chính quy định chế độ công tác phí, chế độ chi hội nghị.

13. Câu số 13: Mức hỗ trợ chi phí đi lại cho cán bộ xã khi đi công tác xa.

Trả lời:

Theo quy định tại điểm d khoản 4 Điều 16 Nghị quyết số 76/2025/UBTVQH15 ngày 14/4/2025 của UBTVQH về việc sắp xếp ĐVHC năm 2025: “Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có trách nhiệm sau đây: …Căn cứ khả năng ngân sách của địa phương, ban hành cơ chế chính sách hỗ trợ điều kiện đi lại và làm việc cho cán bộ, công chức, viên chức và người lao động của các cơ quan, tổ chức ở đơn vị hành chính thực hiện sắp xếp về công tác tại trung tâm hành chính của đơn vị hành chính cấp tỉnh và cấp xã sau sắp xếp.”

Vì vậy, mức hỗ trợ chi phí đi lại cho cán bộ xã khi đi công tác xa sẽ do HDND cấp tỉnh quyết định phù hợp với khả năng cân đối của ngân sách địa phương.

14. Câu số 14: Cơ chế hỗ trợ cán bộ xã sau khi sáp nhập bị dôi dư biên chế.

Trả lời:

Thực hiện theo quy định tại Nghị định số 67/2025/NĐ-CP ngày 15/3/2025 và Nghị định số 178/2024/NĐ-CP  ngày 31/12/2024 của Chính phủ về chính sách, chế độ đối với cán bộ, công chức, viên chức , người lao động và lực lượng vũ trang trong thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị.